Potęga języka. Jak kody, którymi posługujemy się w myśleniu, mówieniu i życiu, zmieniają nasze umysły

Autor: Viorica Marian

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tytuł oryginalny: The Righthous Mind
  Wydawnictwo: Bo.wiem
  Tłumaczenie: Tomasz Bieroń
  Data wydania: 2025
  ISBN: 9788323355014
  
• Wydanie: papierowe, e-book
  Oprawa: miękka
  Format: 150 x 230 mm
  Liczba stron: 304

Znasz języki polski i hiszpański, może teraz pora na naukę japońskiego?

Nawet jeśli nam się wydaje, że władamy tylko jednym językiem, umysł w rzeczywistości wykorzystuje różne kody komunikacji. Ludzki mózg potrafi posługiwać się wieloma językami, a im więcej ich opanujemy, tym lepsza będzie nasza kontrola poznawcza i sprawniejsze myślenie.

Każdy nowy język, którego się uczymy, kształtuje sposób odbioru oraz interpretowania informacji. Zmienia naszą percepcję świata, wpływa na pamięć, emocje i podejmowanie decyzji. Badania psycholingwistki Vioriki Marian dowodzą, że wielojęzyczność zwiększa kreatywność i koncentrację oraz rozwija umiejętności krytycznego rozumowania. Może też opóźnić rozwój demencji czy choroby Alzheimera o kilka lat. Autorka pokazuje, jak język formuje umysł i swoich użytkowników, a przede wszystkim – co się dzieje na poziomie jednostkowym i społecznym, gdy operujemy kilkoma językami.

Potęga języka to nie tylko książka o lingwistyce, lecz także fascynująca opowieść o przekraczaniu granic i otwieraniu się na inne kultury, doświadczenia i sposoby myślenia.

Czy wiesz, że:

• większy ładunek emocjonalny niosą słowa „kocham cię” wypowiadane w języku ojczystym niż w obcym?
• nieprzetłumaczalne islandzkie słowo sólviskubit oznacza poczucie winy z powodu niewykorzystania ładnej pogody do tego, by pobyć na świeżym powietrzu?
• modyfikacja akcentu to w Stanach Zjednoczonych jedna z najbardziej dochodowych usług świadczonych przez logopedów, z której często korzystają biznesmeni i ludzie mediów?

z opisu wydawcy

To, że nauka języków obcych ma pozytywny wpływ na mózg oraz funkcjonowanie w społeczeństwie (co oczywiste), wiedziałem zanim wziąłem tę książkę do ręki. Wiele faktów na ten temat poznałem w czasie studiów, jeszcze więcej z różnych artykułów i innych popularnonaukowych wydawnictw. Teraz jednak wydaje mi się, że moja dotychczasowa wiedza w tej materii była niedoszacowana. Potęga języka to prawdopodobnie jedna z najlepszych książek o języku i komunikacji, które kiedykolwiek czytałem.

Viorica Marian urodziła się w Mołdawii, jako dziecko wychowujące się w tym kraju nauczyła się na poziomie natywnym języków rosyjskiego i rumuńskiego. Wyemigrowała do USA i obecnie wykłada na Northwestern University, więc naturalnie zna też język angielski. Autorka poświęciła swoje życie zawodowe psycholingwistyce, a Potęga języka stanowi skoncentrowany wynik jej wieloletniej pracy naukowej.

Autorka podzieliła książkę na trzy części. Pierwsza koncentruje się na jednostkowych skutkach poznania i używania więcej niż jednego języka. Od pozytywnego wpływu na pamięć, podejmowania decyzji i umiejętności obserwacji, po takie idee aż po wnikliwe omówienie teorii umysłu. Ta część jest w największym stopniu popularnonaukowa, ponieważ Marian przywołuje wiele różnych ciekawostek, anegdot, zaskakujących faktów. Gdyby ktoś mi się przyglądał podczas lektury książki, moja twarz wyrażałaby na zmianę zaskoczenie i rozbawienie.

Kolejna część książki dotyczy czynników zewnętrznych i społecznych aspektów języka jako systemu: jego wpływu na politykę, kulturę, dynamikę władzy… A zatem czytelnik będzie mógł przeczytać o takich aspektach życia w języku jak manipulacja, różnice kulturowe, rasizm, seksizm oraz inne uprzedzenia. Interesujące jest również to, jak różne „kody”, takie jak matematyka, poezja i informatyka, mogą być uważane za języki i zapewniają takie same korzyści poznawcze, jakie mogą dostarczać tradycyjne języki. Bardzo wciągnęły mnie również ustępy poświęcone tematowi podejmowania decyzji moralnych i reprezentacji mentalnych. Jako zajawkę przywołam jeden przykład: autorka przedstawia wyniki badań naukowych, które wskazują, że można inaczej odpowiedzieć na ten sam problem moralny w zależności od tego, czy wysłuchujemy go i rozważamy w języku ojczystym, czy w obcym.

Ostatnia część książki traktuje o sztucznych językach, matematyce i językach programowania, koncentrując się na tych właśnie aspektach „kodu” językowego, a także korzyściach, które z nich odnieśliśmy jako społeczeństwo, oraz potencjale, jaki mógłby zostać rozwinięty.

Potęga języka to książka, którą czyta się bardzo szybko i przyjemnie, z takim samym zaangażowaniem od początku do końca! Viorica Marian w toku swojej narracji potrafi zachować doskonałą równowagę między przedstawianiem wyników badań naukowych i narracji, co sprawia, że owe badania naukowe nie są tylko suchymi faktami, ale budują całą historię. Autorka jest w stanie opowiadać o teorii i eksperymentach naukowych w taki sposób, że nie przypominają one dyskursu naukowego, ale brzmią bardziej jak pogadanki udzielane przez pasjonatkę.

Wrzucę mały kamyczek do ogródka pani Marian – książka jest bardzo ciekawa, ale dobrze byłoby też dowiedzieć się czegoś o mniej popularnych językach, a przynajmniej spoza naszej, zachodniej cywilizacji. Potęga języka mogłaby być jeszcze bardziej interesująca, gdyby czytelnik mógłby poznać kilka wątków związanych z językami azjatyckimi lub afrykańskimi.

Mimo wszystko, jak wspomniałem, jest to jedna z najciekawszych książek, jakie czytałem. Chciałem ją polecać znajomym, jeszcze zanim zakończyłem lekturę. Dzięki faktom naukowym oraz zabawnym anegdotom doskonale przybliża istotę tego, w jaki sposób język zmienia nasze myśli, wpływa na funkcjonowanie mózgu i zmienia sposób postrzegania świata. Potęga języka będzie fascynująca nie tylko dla lingwistów. Czekam na więcej.