Autor: Danny Orbach
-
Tytuł oryginału: Fugitives: A History of Nazi Mercenaries During the Cold War
Tłumaczenie: Monika Swadowska
Wydawnictwo: Znak Literanova
Data wydania: 2025
ISBN: 978-83-836-7070-6
-
Wydanie: papierowe
Oprawa: miękka
Format: 155 x 235 mm
Liczba stron: 384
Po wojnie to naziści budowali potęgi światowych agencji wywiadu: CIA, KGB, a nawet Mosadu.
Ich okrutne metody przesłuchań są stosowane do dziś.
Przez lata pozostawali bezkarni, a niektórych nie osądzono nigdy.
Reinhard Gehlen zamienił sztab generalny Wehrmachtu na CIA – jego imieniem nazwano nawet komórkę, która zbierała informacje o tajnych operacjach ZSRR.
Alois Brunner jako funkcjonariusz gestapo wysłał na śmierć tysiące Żydów – po wojnie szmuglował broń, pracował dla syryjskiego wywiadu i siał postrach na całym Bliskim Wschodzie.
Otto Skorzeny, oficer Waffen-SS, po wojnie pracował dla Mosadu. I choć otwarcie popierał nazizm, budował podwaliny państwa żydowskiego.
Jak umiejętności zdobyte w III Rzeszy wykorzystywali po wojnie wysoko postawieni naziści?
I dlaczego tak wielu z nich nie zostało ukaranych?z opisu wydawcy
Danny Orbach w bardzo dobrej książce Naziści po wojnie. Kariery ludzi Hitlera omawia zagadnienie funkcjonowania dawnych nazistów w powojennych strukturach odradzających się państw. Wśród nich byli m.in. zbrodniarze wojenni, wybitni naukowcy oraz funkcjonariusze SS i Gestapo robiący kariery w III Rzeszy. Po wojnie wielu z nich próbowało, z mniejszym lub większym powodzeniem, kariery te kontynuować w wolnym świecie powstałym po upadku nazizmu.
Wśród ludzi próbujących swoich sił w strukturach powojennych państw byli zdeklarowani naziści, drobni karierowicze, dawni zbrodniarze i przestępcy, antykomuniści i najemnicy chcący sprzedać swoje umiejętności. Ich motywacje były różne. Większość chciała uniknąć kary za swoją brunatną przeszłość, wielu myślało o namiastce władzy, którą mogliby sprawować, inni chcieli się zemścić i odegrać, jeszcze inni wygodnie i dostatnio urządzić w nowym świecie.
Mimo iż w Norymberdze ukarano głównych nazistowskich zbrodniarzy, to procesy denazyfikacyjne w Niemczech pozostawiły na wolności tysiące ludzi, z których wielu miało krew na rękach. Sprawiedliwości nie stało się zadość i niedawni oprawcy mogli cieszyć się wolnością i kontynuować swoje kariery zawodowe w sferach naukowych, biznesowych i politycznych. Najlepszym tego przykładem była sytuacja w RFN opisana przez Orbacha. Autor w swojej pracy wiele uwagi poświęcił tzw. Organizacji Gehlena, która dała początek służbie wywiadu powojennych Niemiec. Okazuje się, że było to stowarzyszenie znajomych z SS i Gestapo i barwny konglomerat różnej maści handlarzy informacjami, drobnych przestępców i dawnych funkcjonariuszy służb III Rzeszy. Nie była to profesjonalna i skuteczna siatka szpiegowska, jak opisywali ją dotychczas historycy.
W rzeczywistości Organizacja Gehlena była luźną strukturą lokalnych kół informatorów o charakterze półprofesjonalnym lub wręcz amatorskim. Ludzie Gehlena zbierali dane o Związku Sowieckim i jego agenturalnej działalności w Europie, ale nie były to informacje o dużym znaczeniu. Gehlen i towarzysze oszukiwali siebie i władze RFN twierdząc, że są doskonałą służbą wywiadowczą o wielkiej wiedzy i wpływach. Dowiódł tego kryzys polityczny w Niemczech i upadek Gehlena w 1968 roku.
Byli naziści służyli też służbom sowieckim oraz dyktatorom na Bliskim Wschodzie, m.in. w Egipcie i Syrii. Ich działania, głównie handel bronią i badania naukowe nad nowymi rodzajami broni, przyczyniły się do eskalacji regionalnych, a nawet globalnych konfliktów. Orbach w barwny sposób opisuje kariery nazistowskich naukowców i funkcjonariuszy SS i SD pracujących dla dyktatorów w Syrii i Egipcie. W książce pojawiają się również izraelskie i francuskie służby specjalne, albo likwidujące te nieformalne siatki szpiegowskie, albo współpracujące z nimi w określonych celach.
Najciekawsze fragmenty książki są właśnie poświęcone roli nazistów na Bliskim Wschodzie, ich relacjom z dyktaturami w Syrii i Egipcie, kontaktom z Izraelem i powstańcami algierskimi. Autor opisuje pracę niemieckich naukowców przy projekcie budowy rakiet balistycznych dla Egiptu, mających zniszczyć Izrael, oraz organizowanie struktur totalitarnego państwa przez dawnych funkcjonariuszy SS i Gestapo na zlecenie dyktatora Syrii. Poświęca też uwagę nazistowskim handlarzom broni zaopatrujących algierskich powstańców walczących z Francją oraz nazistom współpracującym z Izraelem.
Z pracy Orbacha można wyciągnąć wniosek, że mimo całej nieudolności i braku znaczenia większości nazistów próbujących po wojnie kontynuować swoje kariery, część z nich swoimi działaniami starała się wywrzeć wpływ na to, co działo się w Europie i na Bliskim Wschodzie. Ludzie ci byli zaangażowani w konflikt francusko-algierski i izraelsko-arabski, próbowali również wywierać wpływ na politykę RFN, przyczyniając się do kryzysów politycznych na linii Francja-RFN i Izrael-RFN. Cele nazistów po wojnie nie miały szans na realizację, ale aktywność tych ludzi była zauważalna i odczuwalna. Ich działania podtrzymywały mit o sprawstwie nazistów po wojnie, malowały obraz demonicznego nazisty zdolnego manipulować polityką poszczególnych państw i wpływać na globalny układ sił. Były to jednak tylko mrzonki bez pokrycia w faktach, co w swojej pracy udowadnia niezbicie Danny Orbach.
Książka jest dobrze napisana. Autor potrafi zainteresować czytelnika. Tekst jest napisany w dziennikarskim stylu: czytelnik odnajdzie tutaj sensację, tajemnicę i zagadki, ale przede wszystkim twarde fakty historyczne. Praca ma bowiem solidną podbudowę w źródłach historycznych, a także w relacjach bezpośrednich świadków i uczestników opisywanych wydarzeń. Bez wątpienia jest to dobra i ważna książka, zawierająca mnóstwo mało znanych lub całkiem do tej pory nieznanych faktów z przeszłości.
