Iskry w mojej głowie

Autor:  Elle McNicoll

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Tłumaczenie: Małgorzata Glasenapp
  Tytuł oryginału: „A Kind of Spark”
  Wydawnictwo: Dwie Siostry
  Data wydania: 2022
  ISBN: 978-83-8150-332-7
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Liczba stron: 208

Addie ma czasem ochotę schować się przed całym światem. Ale żeby coś zmienić, musi się z nim zmierzyć – chociaż jest tylko autystyczną jedenastolatką. Poruszająca opowieść o odmienności, która bywa przeszkodą, ale może też dać niezwykłą moc.

Addie odbiera rzeczywistość mocniej niż inni. Poza tym fascynują ją rekiny, uwielbia pisać i poznawać nowe słowa, a gdy coś ją zaciekawi, czyta wszystko, co może na ten temat znaleźć. Kiedy dowiaduje się, że w jej małym szkockim miasteczku odbywały się kiedyś okrutne procesy czarownic, nie potrafi o nich zapomnieć.

Jak przekonać mieszkańców, że skazane w nich kobiety zasługują na współczucie i pamięć? A przede wszystkim – jak sprawić, żeby posłuchali, co ma do powiedzenia dziwna, uparta dziewczynka?

Wielokrotnie nagradzana pisarka Elle McNicoll czerpie z własnych doświadczeń, by opowiedzieć historię wyjątkowej dziewczynki, która ma odwagę upomnieć się o ofiary uprzedzeń – i o akceptację własnej odmienności.

z opisu wydawcy

Czy wiecie, że zaburzenia ze spektrum autyzmu są diagnozowane czterokrotnie częściej u chłopców i mężczyzn niż u dziewczynek i kobiet? Tak duża dysproporcja wynika m.in. z błędnych założeń naukowców i psychiatrów, którzy skupiali się przede wszystkim na badaniu chłopców. Sprawiło to, że autystyczne dziewczęta przez dekady wymykały się systemowi pomocy terapeutycznej. Zmuszone były samodzielnie radzić sobie z przytłaczającym, dostarczającym zbyt wiele bodźców światem oraz dojmującym poczuciem własnej odmienności. Przyjęta w „Iskrach w mojej głowie” perspektywa 11-letniej autystycznej Addie jest więc pod tym względem przełomowa. Na dodatkowe uznanie zasługuje fakt, że Elle McNicoll udało się uniknąć pułapek, w które wpada niejeden autor podejmujący tematykę różnego rodzaju mniejszości. Addie nie występuje ani w roli ofiary, ani w roli Innego, którego pozostali bohaterowie muszą dopiero oswoić. Czytelnikom przedstawiona zostaje postać aktywna, sprawcza i bardzo świadoma, nie tylko swoich ograniczeń, lecz również mocnych stron i praw. Addie wie, że jest autystyczna. Często podkreśla, że autyzm to nie żadna choroba, tylko część jej tożsamości. Dziewczynka ma też sieć wsparcia w postaci rodziny oraz przyjaciół i – co bardzo ważne – nie musi robić nic niezwykłego, aby sobie na to wsparcie zasłużyć. Codzienne problemy osób w spektrum autyzmu zostały już oswojone przez bohaterów powieści, dzięki czemu są zrozumiałe dla czytelników.

Mimo stosunkowo wspierającego otoczenia Addie również musi mierzyć się z krzywdzącymi stereotypami i mniej lub bardziej skrywaną niechęcią niektórych osób. Problematyka strachu przed odmiennością jest tak naprawdę głównym tematem powieści. Losy Addie i innych autystycznych dziewcząt przeplatają się z jej walką o upamiętnienie kobiet zamordowanych kiedyś w jej rodzinnym miasteczku z powodu oskarżeń o uprawianie czarnej magii. Jak mantra powtarza się niepokojąca myśl – jeśli nie zrozumiemy błędów naszych przodków, nie wyrwiemy się z zaklętego kręgu i będziemy je powtarzać po kres historii. Analogia między autystkami i skazanymi za odmienność „czarownicami” wydaje się bardzo trafna i z pewnością daje do myślenia. Czasami miałam jednak wrażenie, że ten pomysł tak bardzo spodobał się autorce, że postanowiła wyeksploatować go do granic możliwości, nie pozostawiając czytelnikowi pola do samodzielnego powiązania wątków. Przyjmuję jednak, że takie obsesyjne krążenie wokół odkrytej analogii mogło oddawać sposób myślenia głównej bohaterki i uzasadniać jej determinację.

„Iskry w mojej głowie” to wspaniały wstęp do rozmowy o różnorodności i konsekwencjach, jakie mogą wyniknąć z braku chęci zrozumienia drugiego człowieka. Chociaż nie jest to książka popularnonaukowa, doskonale wyjaśnia różne zagadnienia dotyczące spektrum autyzmu. Młode autystki odnajdą w końcu w „Iskrach w mojej głowie” długo wyczekiwaną bohaterkę, podobną do nich samych. Pozostali czytelnicy z pewnością zakończą lekturę z większą wiedzą na temat osób neuroróżnorodnych, a także – miejmy nadzieję – większą wrażliwością na ich potrzeby. Polecam wszystkim, również dorosłym.