Autor: Wojciech Machowski
-
Tłumaczenie: –
Tytuł oryginału: –
Seria/cykl wydawniczy: Strefa ARCHE
Wydawnictwo: Ossolineum
Data wydania: 2007
ISBN 9788304048225 -
Wydanie: papierowe
Oprawa: miękka
Liczba stron: 174
Petra – starożytne miasto wykute w różowej skale pośród piasków pustyni i perła architektury i sztuki Nabatejczyków. Skąd przybył egzotyczny lud Nabatejczyków, jak wyglądała jego kultura i religia? Dlaczego ta tajemnicza cywilizacja została zapomniana na sześć wieków? Książka, opierając się na najstarszych źródłach pisanych, próbuje odpowiedzieć na te pytania. Wydawnictwo OSSOLINEUM
Petra jest bez wątpienia jednym z najpiękniejszych miejsc na świecie. Nieustannie przyciąga turystów i naukowców, próbujących rozwiązać zagadkę skalnego miasta. Świat odkrył Petrę i historię ludu Nabatejczyków w 1812 roku, kiedy to szwajcarski badacz Johann Burckhardt, mówiący płynnie po arabsku i przebrany w strój muzułmanina, przekonał miejscowego przewodnika, żeby ten pokazał mu grobowiec, w pobliżu którego, jak głosiła legenda, leży zapomniane miasto. Beduini poprowadzili go przez skalny korytarz (Siq), którym obecnie zwiedzający wędrują do serca Petry. Na jego końcu znajduje się najsłynniejszy zabytek skalnego miasta – budynek z fasadą 40- metrowej wysokości czyli El-Khazneh – Skarbiec faraona. Badania naukowe rozpoczęto w Petrze dopiero w pierwszej połowie XX wieku i od tego czasu ilość informacji na temat nabatejskiej kultury systematycznie wzrasta.
Ta niezwykła stolica nabatejskiego państwa znajduje się na skrzyżowaniu starożytnych szlaków handlowych, 260 km od stolicy dzisiejszej Jordanii – Ammanu. Jest ukryta w górskich dolinach Pustyni Południowej na wysokości od 900 do 1500 m n.p.m. To właśnie te piaskowcowe i wapienne skały dały nazwę stolicy Nabatejczyków (w języku greckim πέτρα /petra/ oznacza skałę, choć niektórzy sądzą, że nazwa ta pochodzi z języka arabskiego: البتراء – al-Batrā). Dziś miejsce to – gigantyczne stanowisko archeologiczne, nasycone setkami bezcennych zabytków, to także koło zamachowe jordańskiej turystyki i ekonomii oraz miejsce pracy ekip badawczych i konserwatorskich z wielu krajów.
Książka napisana przez polskiego naukowca, archeologa zajmującego się w swojej pracy m.in. cywilizacją nabatejską, jest doskonałym kompendium wiedzy o najważniejszym ośrodku tej wspaniałej kultury a także o samych Nabatejczykach. Autor rozpoczyna swoją opowieść od wprowadzenia nas w trudne zagadnienie ich pochodzenia. Opisuje sytuacje kulturową w rejonie Bliskiego Wschodu, która była jedną z głównych przyczyn pojawienia się w VI wieku p.n.e. państwa nabatejskiego. Kluczem do odpowiedzi na pytanie o źródło potęgi tego niezwykłego ludu jest kontrola nad szlakami handlowymi prowadzącymi z Zatoki Perskiej do Morza Czerwonego oraz z terenów południowej Arabii do Damaszku. Położenie państwa Nabatejczyków dało im wspaniałą możliwość pomnażania swego bogactwa. Pośredniczyli oni w handlu pomiędzy południową Arabią a Egiptem, Syrią oraz portami położonymi wzdłuż Morza Śródziemnego. Towary trafiały za ich pośrednictwem na rynki Grecji i Rzymu. Kontrolowali także handel towarami sprowadzanymi z Indii i Chin np. żelazem, złotem, miedzią, jedwabiem, korzeniami, pachnidłami, kadzidłem oraz kością słoniową. Prowadzili surowcową wymianę towarową ze starożytnym Egiptem.
Zasadnicza cześć książki jest oczywiście poświęcona samej Petrze i jej bezcennym budowlom. Opisywane przez autora struktury architektoniczne pozostawione przez Nabatejczyków można podzielić na trzy zasadnicze grupy. Pierwszą z nich stanowią grobowce fasadowe i tzw. tryklinia wykuwane w skałach, zlokalizowane w dwóch rejonach – na obszarze Petry i jej najbliższych okolic a także w rejonie Hegry (Medain Saleh) na terenie półwyspu Arabskiego (dzisiejsza Arabia Saudyjska). Drugą, mniej znaną grupę tworzą liczne relikty wolnostojących świątyń i budowli kultowych znajdujących się zarówno na terenie Petry jaki i na znacznie większym obszarze obecnej Jordanii. Trzecia grupa to różnego tupu budowle i urządzenia o charakterze hydrotechnicznym – pozostałości tam, kanałów i zbiorników, z których słynęli Nabatejczycy. Wszystkie stanowią dowód na znaczne umiejętności architektoniczne, znajomość technologii wykuwania skalnych struktur i zaawansowaną wiedzę na temat gospodarowania zasobami wodnymi. Ta część książki jest również uzupełniona o analizę najważniejszych elementów nabatejskiej sztuki, nierozerwalnie związanej z osiągnięciami architektonicznymi.
W kolejnych rozdziałach autor poszerza nasz obraz cywilizacji nabatejskich kupców, opisując ich religię oraz miasta i świątynie, nie zlokalizowane w Petrze. Czytelnikowi, który stawia pierwsze kroki w poznawaniu tej unikalnej kultury i jej skarbów, przyda się znakomicie przygotowana przez autora ostatnia cześć publikacji. Należy do niej słowniczek najważniejszych pojęć, lista nabatejskich królów oraz bibliografia najistotniejszych publikacji na temat historii i sztuki Nabatejczyków.
Książki Wojciecha Machowskiego są jednymi z najlepszych przykładów polskiej literatury popularnonaukowej ostatnich lat. Autor posiada rzadką umiejętność oszczędnego gospodarowania słowem. Jednocześnie w barwny, działający na wyobraźnię czytelnika sposób, odmalowuje obraz przeszłości, zaginionej, często bezpowrotnie dla nas utraconej. Jego dogłębna wiedza i erudycja, wypełniają także tę książkę dużą ilością rzetelnej wiedzy. Jakże łatwo jednak ta wiedza znajduje miejsce w naszych głowach! Tym bardziej należy się cieszyć, że podobno autor pracuje nad kolejnymi publikacjami…:)
