Dzika sprawiedliwość. Moralne życie zwierząt

Autor: Marc Bekoff, Jessica Pierce

  • Tłumaczenie: Sebastian Szymański
    Tytuł oryginału: New Theories of Everything. The Quest for Ultimate Explanation
    Seria/cykl wydawniczy: –
    Wydawnictwo: Copernicus Center Press
    Data wydania: 2018
    ISBN: 978-83-7886-391-5
  • Wydanie: papierowe
    Oprawa: twarda
    Liczba stron: 272
Czy zwierzęta są zdolne do empatii, traktują się fair, współpracują i pomagają sobie nawzajem w kłopotach? Krótko mówiąc, czy zwierzęta przejawiają inteligencję moralną?

Najnowsze badania naukowe rozbijają ustalone granice między ludźmi i zwierzętami zmuszając nas do poszerzenia horyzontów i rewizji przestarzałych stereotypów dotyczących tego, co zwierzęta mogą, a czego nie mogą myśleć, robić i czuć.
Marc Bekoff i Jessica Pierce łącząc wieloletnie doświadczenie i badania z zakresu poznania dowodzą, że zwierzęta posiadają szeroki repertuar zachowań moralnych. Nie tylko wykazują się poczuciem sprawiedliwości i wzajemności, ale też są zdolne do ufności, wybaczania i empatii.
Dzika sprawiedliwość przedstawia nie tylko aktualny stan wiedzy, lecz także prowokuje do przemyślenia naszych relacji ze zwierzętami i naszych wobec nich obowiązków.Copernicus Center Press, http://www.ccpress.pl

Starsza słonica przychodzi z pomocą rannemu słoniowi-młodzieńcowi, który został przewrócony przez inne osobniki z własnego stada. Makak nie wciska dźwigni, która podałaby mu pokarm, kiedy widzi, że robiąc to wywoła impuls elektryczny, który porazi innego makaka. Kot pomaga ślepemu i głuchemu psu ominąć przeszkody w drodze do jedzenia.

To tylko kilka wybranych przykładów, które etolog zwierzęcy Marc Bekoff oraz filozof Jessica Pierce przywołują w swojej książce „Dzika sprawiedliwość”. Główna teza w niej przedstawiona mówi, że zwierzęta wykazują empatię, współpracują i pomagają sobie nawzajem, oraz że mają poczucie sprawiedliwości. Innymi słowy autorzy twierdzą, że zwierzęta mają moralność.

Jako dziecko nauczyłam się, że zachowanie się fair w zabawach z innymi jest bardzo ważną zasadą społeczną. Jako matka nauczyłam się, że traktowanie mojego dziecka fair jest kluczowe dla zbudowania zaufania i kooperacji. A teraz odkrywamy, że sprawiedliwość odgrywa istotną rolę w interakcjach społecznych wielu różnych zwierząt i jest kluczowa dla nawiązania i podtrzymania przyjaźni. Pomysły Marca Bekoffa i Jessiki Pierce dotyczące moralnego życia zwierząt podkreślają znaczenie rzetelności, kooperacji, empatii i sprawiedliwości, aspektów zachowania rozpaczliwie potrzebnych w dzisiejszym świecie. [Jane Goodal]

Istotną, dla potwierdzenia tej tezy, częścią książki są te rozdziały, w których autorzy definiują i wyjaśniają, co dla nich oznaczają terminy takie jak: „moralność”, „sprawiedliwość”, „altruizm”, itp. Niemniej jednak, wciąż stronią od jednoznacznego interpretowania zachowań zwierząt, aby uniknąć ryzyka antropomorfizacji – o czym nieco później. Odróżniają opis zachowania od jego oceny. Nie starają się jednoznacznie wskazać, czy dane zachowanie lub zachowania są słuszne, sprawiedliwe, altruistyczne. Wolą je opisać i nazwać, aby pozostawić miejsce dla własnej oceny czytelnika. Podają nam jednak definicję moralności i sądzę, że w dużej mierze odpowiada ona ogólnemu rozumieniu tego terminu – przeczytajmy:

„Moralność definiujemy jako zestaw nakierowanych na innych zachowań, które kultywują i regulują złożone interakcje w grupie społecznej. Te zachowania związane są z dobrostanem i szkodą oraz normami tego, co słuszne i niesłuszne Moralność jest zasadniczo zjawiskiem społecznym, powstającym w interakcjach między poszczególnymi zwierzętami i wśród poszczególnych osobników, i stanowi gąszcz nici składających się na skomplikowaną i zmienną tkaninę relacji społecznych. W ten sposób moralność działa jako spoiwo społeczne.” (s.26)

Bekoff i Pierce dokumentują szereg zwierzęcych zachowań, przypisując je do zdefiniowanych przez siebie kategorii:
1) Współpraca, która obejmuje altruizm, wzajemność, uczciwość i zaufanie;
2) Empatia, która obejmuje współczucie, współczucie, żałobę i pociechę;
3) Sprawiedliwość, która obejmuje dzielenie się, równość, uczciwość i przebaczenie.

Ten zestaw zachowań miałby, zdaniem autorów, wskazywać na istnienie moralności u zwierząt, a przykładów na poszczególne kategorie jest co nie miara. Ta idea ma głęboki wpływ na nasze relacje ze zwierzętami; nie tylko w odniesieniu do tego, jak traktujemy naszych pupili. Co ważniejsze, do tego w jaki sposób wchodzimy w interakcje z dzikimi zwierzętami, zwierzętami hodowlanymi oraz – co być może najważniejsze – w jaki sposób wykorzystujemy zwierzęta do badań biomedycznych. A jednak książka ta nie jest prostym manifestem praw zwierząt. Czasami zresztą autorzy kreują narrację w taki sposób, aby uniknąć oskarżeń o nadmierną antropomorfizację zachowań zwierząt. Trzeba jednak przyznać, że ta ostrożność ma swoje uzasadnienie – nie możemy być pewni, że zachowanie, które przejawiają zwierzęta, często tak podobne do zachowań ludzkich, mają takie same źródło i cel. Taka powściągliwość jest zatem zrozumiała.

„Dzika sprawiedliwość” jest książką bardzo ciekawą, wpisuje się w narrację, którą od lat prowadzi w swoich badaniach inny uczony, którego pracę znamy za sprawą Wydawnictwa Copernicus Center Press – Frans de Waal – z tą różnicą, że holenderski prymatolog specjalizuje się w badaniu naczelnych, a para Bekoff-Pierce potraktowała temat znacznie szerzej. I trzeba przyznać, że autorzy prowokują nas do myślenia, a przecież o to właśnie chodzi…

Kategorie wiekowe: ,
Wydawnictwo:
Format:
Wartość merytoryczna
Poziom edytorski
Atrakcyjność treści
OCENA
Czy zwierzęta posiadają moralność? Czy przejawiają zachowania, które moglibyśmy nazwać sprawiedliwością, altruizmem, czy też zachowaniem fair? Jak się okazuje, rzeczywistość "dzikiej moralności" może nas zadziwić.

Autor

Absolwent filologii polskiej. Zgodnie z wykształceniem pracuje w Ubezpieczeniach. Uwielbia Metallikę, poezję Herberta, Miłosza i Szymborskiej oraz prozę Camusa i Vargasa-Llosy. Literatura piękna, filozofia, teatr oraz muzyka to jego pasje. Współpracuje z kilkoma portalami literackimi oraz jednym teatralnym.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Google+