Rzeczywistość mityczna Słowian północno-zachodnich i jej materialne wyobrażenia. Studium z zakresu etnoarcheologii religii

Autor: Paweł Szczepanik

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Konsultacja naukowa: rec. A.P. Kowalski
  Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
  Data wydania: 2020
  ISBN: 9788323143499
  
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: miękka
  Format: 158 x 228 mm
  Liczba stron: 406

Autor podjął się ambitnego zadania ukazania materialnych przejawów mitologicznych wyobrażeń dawnych Słowian. Praca prezentuje znakomicie przemyślany sposób rozwiązania tej problematyki. Autor najpierw składa deklarację teoretyczną, definiuje sposób rozumienia mitu, status wyobrażeń religijnych i magicznych w kontekście projektowanej kultury tradycyjnej. Książka zawiera obszerny przegląd, analizę i interesująco przedstawioną interpretację wyobrażeń mitycznych odzwierciedlonych w reliktach archeologicznych. Czytelnik otrzymuje frapujące i pobudzające do dalszych badań oraz dyskusji dzieło podsumowujące stan wiedzy w zakresie archeologii religioznawczej Słowian zachodnich, a zarazem książkę zawierającą liczne autorskie propozycje interpretacyjne – niezwykle ważne dla badaczy i miłośników kultury duchowej naszych przodków.

Z recenzji prof. dr. hab. Andrzeja P. Kowalskiegood wydawcy

Omówienie:

W ostatnim czasie prace dotyczące mitologii i religii Słowian stały się niezwykle modne. Pojawiło się ich na rynku wielkie mnóstwo, w tym nawet jedna cała seria (wydawnictwa Replika), która wciąż jest kontynuowana. Jak się można domyślać, takie książki są bardzo różne. Znajdziemy wśród nich pozycje znakomite, dobre, klasyczne, choć już w różnym stopniu zdezaktualizowane, ale i takie, które w ogóle nie powinny się ukazać (albo znaleźć czytelników). W związku z tym postanowiłem podjąć, pomimo że jestem w zasadzie czytelnikiem „naiwnym” trud ich porównania i przynajmniej wstępnej oceny.

Książka Pawła Szczepanika nie jest może książką popularyzatorską, ale postanowiłem włączyć ją w szereg omawianych ostatnio na tych łamach publikacji dotyczących mitologii Słowian. Uczyniłem tak, ponieważ uważam, że nawet niespecjaliści odniosą niekłamaną przyjemność i korzyść z jej przeczytania.

Jest to niewątpliwie tekst bardzo dobrze napisany. Nie jest to częste w pracach archeologicznych, ale można nawet powiedzieć, że jest wciągający. W pracy tej czytelnik zostanie zapoznany ze sposobem pracy archeologa. Zobaczy, jak w praktyce wygląda opracowanie i wykorzystanie źródeł archeologicznych (zabytków ruchomych i nieruchomych) oraz w jaki sposób łączy się z nimi źródła etnograficzne i teksty historyczne (wszak jest to studium etnoarcheologiczne).

Całość (czyli niemal 350 stron zwartego tekstu) cechuje kompletność i wyważenie argumentów. Dzięki temu praca Szczepanika sytuuje się blisko złotego środka, pomiędzy skrajnymi pesymistami i uciekającymi w „bajkopisarstwo” optymistami w rekonstrukcji religijno-mitycznej przeszłości naszych antenatów. Ważna jest też duża liczba dobrych ilustracji.

Przywołamy tu za jakiś czas inną bardzo dobrą pracę (A. Szyjewskiego) dotyczącą podobnej problematyki. O ile jednak będzie ona przede wszystkim antropologiczna, to ta omawiana tutaj jest przede wszystkim archeologiczna. To ogromna zaleta książki, bowiem jest to tekst bardzo nowy (2020). Autor wykorzystuje całą dostępną bazę dowodów materialnych istotnych w dyskusji nad religijnością Słowian. Proszę bowiem pamiętać, że dzięki profesjonalnym badaniom archeologicznym z roku na rok powiększa się ilość odkrytych ułamków tamtych czasów, które pozwalają nam zaglądnąć za zasłonę czasu. To właśnie ta praca w znakomity sposób uzupełnia i pokazuje, jak rozwinęła się nasza wiedza od czasów Gieysztora.

Liczne pozycje bibliograficzne posłużą zainteresowanym do znalezienia kolejnych lektur. Bardzo polecam lekturę.